Sual: Vatan-ı ikamet nasıl bozulur?
CEVAP
Vatan-ı ikamet üç şeyle bozulur:
1- Başka bir vatan-ı ikamete gidince, önceki vatan-ı ikameti bozulur. Sefer niyetiyle çıkmamış olsa da, aralarındaki uzaklık 3 günlük yoldan az olsa da, önceki vatan-ı ikamet bozulur. Mesela, Fatih’te ikamet eden biri, 20 gün kalmak üzere Armutlu’ya gitse, Fatih vatan-ı ikamet olmaktan çıkar, Armutlu vatan-ı ikamet olur.

2- Vatan-ı asliye gidince de bozulur. Mesela, Fatih vatan-ı ikametiyken, Silivri’ye gidip evlense, Silivri vatan-ı aslisi olur, Fatih de vatan-ı ikamet olmaktan çıkar. Fatih’te ikamet eden biri, vatan-ı aslisi olan Silivri’ye bir günlüğüne dahi gitse, Fatih vatan-ı ikamet olmaktan çıkar.

3- Sefere niyet ederek çıkmaktır. Yani vatan-ı ikametten 104 km’lik yola gitmeye niyet ederek ayrılınca, burası vatan-ı ikamet olmaktan çıkar. Mesela, vatan-ı ikameti olan Fatih’ten, 104 km’den fazla uzaktaki Bursa’ya gidince, Fatih vatan-ı ikamet olmaktan çıkar.

Daha az yola niyet ederek gidip gelse, vatan-ı ikameti bozulmaz. Mesela, vatan-ı ikameti olan Fatih’ten, Büyükçekmece’ye gidip gelse, Fatih vatan-ı ikamet olmaktan çıkmaz.

Vatan-ı ikametten niyetsiz çıkıp, başka yerde seferi mesafedeki yola gitmek için niyet ederse, 104 km gitmeden önce, vatan-ı ikamete girerse, seferi olması bozulur, mukim olur. Niyet etmesinden başlayarak 104 km gittikten sonra, buraya girse de, artık burada mukim olmaz. Mesela, vatan-ı ikameti olan Fatih’ten, bir işi için, Büyükçekmece’ye gitse, sonra Büyükçekmece’den Sakarya’ya gitmeye niyet edip yola çıksa, Fatih’e uğrayıp geçse, Fatih’te seferi olması bozulur. Yani Fatih’te mukim olur. Eğer Fatih’e uğramadan, çevre yoluyla Sakarya’ya gitse, yol boyu seferi olur. Sakarya’dan, Büyükçekmece’ye dönmeye karar verse, gelirken Fatih’e uğrasa, Fatih’te mukim olmaz, seferi olur.

Vatan-ı ikameti olan Fatih’ten, Büyükçekmece’ye gelen kimse, yolda ve Büyükçekmece’de seferi olmaz. Büyükçekmece’de 20 gün kalmaya niyet ederse, Fatih vatan-ı ikamet olmaktan çıkar. Büyükçekmece vatan-ı ikameti olur. Sonra, Fatih’e gidip bir gün kaldıktan sonra, Çanakkale’ye gitmeye niyet ederek yola çıksa, Büyükçekmece’ye uğrayınca, mukim olur. Büyükçekmece’den çıkınca seferilik tekrar başlar.

Büyükçekmece’de 20 gün kaldıktan sonra, Çanakkale’ye gitmek niyetiyle yola çıkan, 104 km’lik yol gitmeden, mesela Güzelce’den, bir iş için, yine Büyükçekmece’ye dönse, mukim olmaz; çünkü üç günlük yola gitmek niyetiyle çıkınca, Büyükçekmece vatan-ı ikamet olmaktan çıkmıştır.

Vatan-ı sükna
Sual: Vatan-ı sükna ne demektir?
CEVAP
Vatan-ı sükna, uğranılan yer olup, 15 günden az kalmak için niyet edilen yahut bugün yarın çıkarım diyerek uzun müddet oturulan yerdir. Seferi olan, vatan-ı süknada mukim olmaz. Seferi olmayan, vatan-ı süknada mukim olur. Sefer mesafesi kadar uzak olmayan bir yere gitmek için şehrinden çıkan, bu yerde 15 günden az kalsa, burası vatan-ı sükna olur. Burada misafir olmaz. Mesela, vatan-ı ikameti Fatih olan, Büyükçekmece’de 10 gün kalsa, Büyükçekmece vatan-ı sükna olur. Büyükçekmece’de misafir olmaz. Büyükçekmece’den sefere niyet etmeden çıksa, yoldayken, Sakarya’ya gitmeye niyet etse, seferi olur. Fatih’e uğrarsa Fatih’te mukim olur, çünkü vatan-ı asliye veya vatan-ı süknaya girmediği için ve Büyükçekmece’den sefer niyetiyle çıkmadığı için, Büyükçekmece’nin vatan-ı sükna olması bozulmuş olmaz.

Görülüyor ki, vatan-ı süknanın bozulması, vatan-ı ikamet gibi oluyor. Vatan-ı süknada mukim olmak için, bununla vatan-ı asli veya vatan-ı ikamet arası sefer mesafesinden [104 km’den] az olmalıdır. Mesela, bir kimse Fatih’ten Büyükçekmece’ye gidiyor. Büyükçekmece’den Güzelce’ye doğru yola çıkıyor. Güzelce’ye gelmeden, Büyükçekmece’ye dönüyor. Unuttuğunu alıp, Sakarya’ya gidecektir. Fatih’e uğramıyor, Büyükçekmece’de, namazı mukim olarak kılar; çünkü Büyükçekmece’den ayrılırken sefere niyet etmediği ve Güzelce’ye girmediği için, Büyükçekmece vatan-ı sükna olmaktan çıkmadı. Eğer, Büyükçekmece’den sefere niyet ederek çıksaydı veya Güzelce’ye girseydi, Büyükçekmece vatan-ı sükna olmaktan çıkardı. Büyükçekmece’de seferi olurdu.

Sefer mesafesindeki yani 104 km’den fazla olan yola sefer niyetiyle çıkan kimse, 104 km gitmeden önce, bir kasabada 15 günden az kalsa, sonra buradan çıksa, bu kasabaya tekrar gelirse mukim olmaz, çünkü ilk geldiğinde de seferi idi. Mesela, Fatih’ten sefer niyetiyle, Çanakkale’ye gitmek üzere yola çıkan kimse, Büyükçekmece’de 10 gün kalsa, sonra, Büyükçekmece’den çıktıktan sonra, tekrar Büyükçekmece’ye gelirse mukim olmaz, çünkü Büyükçekmece’ye ilk geldiğinde de seferiydi.

Vatan-ı ikamet
Sual: Pazar günleri Bursa’da kalmak niyetiyle 20 günlüğüne Fatih’ten Armutlu’ya giden kimse için, Armutlu vatan-ı ikamet olur mu?
CEVAP
Armutlu vatan-ı ikamet olmaz. Eğer geceleri Armutlu’da, gündüzleri Bursa’da kalmaya niyet ederse, Armutlu vatan-ı ikamet olur. Gece nerede kalacağına bakılır.

Seferde vatanın değişmesi
Sual: Bir kimsenin vatan-ı aslisi Ankara’dır. Vatan-ı ikameti de İstanbul’dur. Yıllardan beri İstanbul Fatih’te otururken, bir iş için Gebze’ye gitse ve orada 20 gün kalsa, sonra İzmit’e uğrasa, orada da 25 gün kalsa, oradan da Adapazarı’na gidip, orada bir ay kaldıktan sonra İstanbul’a dönüp, 10 gün kaldıktan sonra, Edirne’ye gitmeye karar verse, Edirne’de 10 gün kaldıktan sonra İstanbul’a, 15 günden fazla kalmak üzere gelse, gittiği yerlerde seferi mi olur, yoksa mukim mi olur?
CEVAP
Gebze, İzmit ve Adapazarı’nda mukim olur. Fatih, vatan-ı ikamet olmaktan çıkar. Adapazarı’ndan tekrar Fatih’e gelince, Fatih’te seferi olur. Edirne’ye gidince de seferi olur. Edirne’den Fatih’e dönünce, artık Fatih’te mukim olur.