Osmanlı sultanları, çok kıymetli bir eser olan Mızraklı İlmihâli, Türklerin bulunduğu her yere göndermişler; halk da dinini doğru olarak öğrenmişlerdi. Bunu bilen İslam düşmanları, Mızraklı İlmihâli kötülemişlerdi. Meşhur bir komünist, Mızraklı İlmihâl aleyhine bir şiir yazmıştı. Sıradan bir kitap olsaydı, onu kötülemek için şiir yazar mıydı? Komünistler ve ateistlerden sonra, mezhepsizlerde de, Mızraklı İlmihâl düşmanlığı görülmektedir. (Toplama kitaptır. Halk kitabıdır. İlim kitabı değildir) diyorlar. Bu iddiaya aşağıda cevap verilecektir. Şimdi, önce ilmihâlin ne olduğunu açıklayalım:

Halk için yazılmış olan ve herkesin bilmesi ve yapması gereken iman, ahlak ve fıkıh bilgilerini kısaca ve açıkça anlatan kitaplara ilmihâl kitapları denir. İslam âlimlerinin, Kur’an-ı kerimin açıklamalarından ve ayrıca Peygamber efendimizin hadis-i şeriflerinden derleyerek yazdıkları din kitaplarına ilmihâl kitapları denir. Allahü teâlânın, Kur’an-ı kerimde bildirdiği İslam dinini doğru, sağlam öğrenmek isteyenlerin, ilmihâl kitaplarını okumaları lazımdır.

İlmihâl farzdır
İbni Âbidin hazretleri buyuruyor ki:
Her Müslüman erkek ve kadının ilmihâl öğrenmesinin farz olduğunu, âlimler sözbirliği ile bildirdi. Her Müslüman kadının hayz ve nifas bilgilerini öğrenmesi farzdır. Erkeğin de evleneceği zaman, hayz ve nifas bilgilerini öğrenmeleri lazımdır. (Menhel-ül-varidin)

Bir mezhebe tâbi olmak ve mezhepsizlikten kurtulmak için, bir mezhebin fıkıh bilgilerini iyi öğrenmek lazımdır. Bu da ilmihâl kitaplarından öğrenilir.

Allahü teâlânın emir ve yasaklarını doğru yapabilmek için herkese lazım olan bilgiler, ancak ilmihâl kitaplarından öğrenilir. Dinini seven ve kayıran insanların ilmihâl kitaplarını alıp, çoluk çocuğuna öğretmesi birinci vazifesidir. İlmihâlini öğrenmeyen ve çocuklarına öğretmeyenler, Müslümanlıktan ayrılmak, küfür felaketine düşmek tehlikesindedir. Resulullah efendimiz, (İlim bulunan yerde Müslümanlık vardır. İlim bulunmayan yerde Müslümanlık kalmaz) buyurdu.

Ecdadımız, her zaman toplanıp, ilmihâl kitaplarını okurlar; dinlerini öğrenirlerdi. Ancak, böyle Müslüman kaldılar. İslamiyet’in zevkini aldılar. Bu saadet ışığını, bizlere doğru olarak ulaştırabildiler. Bizim de Müslüman kalmamız, yavrularımızı içimizdeki ve dışımızdaki düşmanlara kaptırmamamız için, ilk ve en lüzumlu çare, her şeyden önce hakiki âlimlerin hazırladığı ilmihâl kitaplarını okumak ve öğrenmektir. İbadetlerin teferruatını, şartlarını ve doğru olarak nasıl eda edileceklerini öğrenmek için, ilmihâl kitaplarını okuyup öğrenmek gerekir.

Kıymetli ilmihâller
Mızraklı İlmihâl’in asıl adı Miftâh-ul Cennet, yani, Cennet Kapısının Anahtarı’dır. 1480’de Edirne’de vefat etmiş olan Muhammed İzniki yazmıştır. Seyyid Abdülhakim Efendi, (Miftâh-ul Cennet ilmihâlinin yazarı salih bir zattır. Okuyanlara faydalı olur) buyuruyor. Bu kitap kıymetli kitaplardan toplanmıştır. Kitapta genellikle Hanefi mezhebinde en kuvvetli hükümler toplanmış ve ihtilâflı meselelere yer verilmemiştir. Bu bakımdan, halkın çok rahat anladığı bir ilmihâl kitabı olmuştur. Böyle olması sebebiyle senelerce halkın çok rağbetine mazhar olmuştur.

Kitabın başında önce iman ve doğru itikada yer verilmiş; sonra ibadet bahisleri ve ahlak, 54 ve 32 farz yer almıştır. Kitap zamanın Türkçesine göre yazılmış ve halkın kolay anlayacağı bir dil kullanılmıştır. Bu bakımdan da çok önemli bir eserdir. Miftâh-ul Cennet ilmihâli, Hakikat Kitabevi tarafından, İslam Ahlakı kitabının içinde neşredilmiştir.

En kıymetli ilmihâllerden biri de, Kâdı-zadenin Birgivi Vasiyetnamesi şerhidir.

Fıkhi meseleleri detaylı ve vesikalı olarak anlatan bir eser de Tam İlmihal Seadet-i Ebediyye’dir. Bu eseri okuyanlar ise, dedelerinin dinini şuurlu olarak öğrenip, bölücülerin iftiralarına aldanmaz; cahillerin, münafıkların ve gençliği zehirleyen maddi ve manevi din soyguncularının zararlarından kurtulur. Hak yolda birleşir. [www.hakikatkitabevi.com adresinden okunabilir ve temin edilebilir.]

Şair diyor ki:
Okuyalım her daim,
Doğru bilgiyle kaim,
Evimizde bir âlim,
Mızraklı İlmihâl’im.

Başlar ve dahi diye,
İnce lisan zevkiyle,
Ecdadımdan hediye,
Mızraklı İlmihâl’im.

Miftâh-ul Cennet adın,
Ruhlara gıda tadın,
Doğru imanı yaydın,
Mızraklı İlmihâl’im.

Âlimlerin hitabı,
Gönüllerin mehtabı,
Evimizin kitabı,
Mızraklı İlmihâl’im.