Sual: (Zekâtını vermeyen ve imkânı varken borçlarını ödemeyen kimsenin, yaptığı hayır hasenata sevab verilmez) deniyor. O zaman boşa gideceği için Kur’an da okumamak, zikir çekmemek, selam verip almamak mı gerekiyor?
CEVAP
Hayır, zekâtla o ibadetlerin alakası yoktur. Farz borcu olan, o cins ibadetin nâfilesini yapamıyor. Hazret-i Ebu Bekir, Hazret-i Ömer’e verdiği öğütte, (Allahü teâlâ, farz borçlarını ödemedikçe, o farzla ilgili nâfileleri kabul etmez) buyuruyor. Mesela zekât vermiyorsa, sadakaları ve para ile ilgili nâfile olan bütün hayır ve hasenatı kabul olmuyor. Bir hadis-i şerif:
(Borcu varken verilen sadaka kabul olmaz.) [Buharî] (Taksitli borçlar buna dâhil değildir.)

Zekât vermemek haram olduğu için haram işleyenlerin diğer ibadetleri sahih olursa da sevabları noksan olur. İki hadis-i şerif:
(Haram işleyenin, haram yiyenin ve haram elbise giyenin duası kabul olmaz.) [Tergib-üs-salât]

(Bir lokma haram yiyenin, kırk gün duası kabul olmaz.) [Taberanî]

Farz namaz borcu varken, bunları kaza etmeden kıldığı nâfile namazlara sevab verilmez. Dürret-ül fahire kitabındaki hadis-i şerifte, (Farz namaz borcu olanın, nâfile namazı kabul olmaz) buyuruluyor. Mesela bir kimse farz olan ramazan orucunu tutmayıp, hep nâfile oruç tutarsa veya ramazan ayları gelip geçtiği hâlde kazalarını ödemeyip nâfile oruç tutarsa, kazalarını ödemedikçe bunlara sevab verilmez. Başka bir hadis-i şerif de şöyledir:
(Ramazanda bir gün oruç tutmayan, onun yerine bütün yıl kaza orucu tutsa, o bir günkü sevaba kavuşamaz.) [Tirmizî]

Sadece geçen seneden kalma oruç borcu varsa, ramazana kadar nâfile oruç tutabilir. Kaza borcunu ödemeden bir ramazan geçerse, oruç kazalarını ödemeden nâfile oruçlarına sevab verilmez. Çünkü farzın önemi büyüktür. Önce farzları yapmaya çalışmalı. İki hadis-i şerif:
(En üstün cihad, farzları edadır.) [Taberanî]

(Herkes nâfileyle meşgulken, sen farzları yapmaya çalış!) [Miftah-ün-necat]

İmam-ı Rabbânî hazretleri de buyurdu ki: Nâfilelerin farzlar yanındaki değeri, okyanus yanında bir damla gibi bile değildir. (1/260)

Büyük zatlar, (Denizi bırakıp damlanın peşinde koşmak, ahmaklıktır) buyuruyor. Hangi farz olursa olsun önce kaza borçlarımızı ödemeye çalışmalıyız.